R.A Kartini
Raden Adjeng
Kartini utawi langkung leres Raden Ajoe Kartini, (Jepara, 21 April1879 -
Rembang, 13 September 1904), punika satunggiling pahlawan nasional R.I.
Panjenenganipun satunggiling tokoh wanita saha tokoh pendidikan Jawi. Raden
Adjeng Kartini punika asalipun saking latar priyantun Jawi. Senadyan
panjenenganipun putri saking R.M. Sosroningrat saking garwa ingkang sepuh
piyambak, nanging saking garwa ampil. Kala punika poligami punika limrah lan
dipun-anggep biasa kémawon. Kartini piyambak pirsa manawi prakawis punika
ndadosaken risakipun saha pasulayan ing antawis anggota kulawargi, dados
piyambakipun mboten sarujuk. Prakawis punika amargi piyambakipun naté sinau ing
sekolah Walandi.
Kartini
miyos ing Jepara ing tanggal 21 April 1879. Panjenenangipun putri satunggaling
priyantun Jawi, Bupati Jepara, Radèn Mas Sosroningrat saking garwa ampil anami
Ngasirah. Ngasirah punika larénipun Modirono utawi Ki Modirono. Miturut
Pramoedya Ananta Toer, Modirono punika satunggiling mandhor pabrik gendhis ing
Mayong, Jepara.[1] Sasanèsipun Kartini, Ngasirah ugi peputra Drs. R.M.P.
Sosrokartono (1877-1951), kangmas Kartini ingkang misuwur dados satunggiling
ahli basa weton Universitas Leiden. Lajeng kaliyan garwa padminipun, R.M.
Sosroningrat pinaringan putra 8 malih.
Nami
"Kartini" serta "Kartono" punika dipun-pendhet saking
tembung "karta" utawi "karti" ingkang tegesipun
"saé", "trepti" utawi "mukti". Tembung puniki
asalipun saking basa Sangskreta kṛtaingkang tegesipun "suci" utawi
"dinamel".
Senadyan satunggaling
tiyang wadon, tiyang sepuh Kartini marengaken piyambakipun mlebet sekolah,
satunggaling sekolah Walandi. Miturut Kartini piyambak punika
satunggal-tunggalipun sekolah ing Jepara. Ngantos yuswa 12 taun, Kartini saged
sekolah. Wonten mriki piyambakipun sinau basa Walandi. Ananging rikala sampun
yuswa 12 taun, piyambakipun kedah manggèn wonten ing griya amargi sampun
piningit.
Amargi
Kartini gadhah kasagedan basa Walanda, lajeng wonten griya piyambakipun miwiti
sinau piyambak saha nyerat kaliyan réncangipun ingkang saking Walandi. Salah
satunggiling inggih punika Rosa Abendanon ingkang kathah ndukung piyambakipun.
Lajeng
Kartini dipundhawuhi krama kaliyan bupati Rembang, ingkang sampun kagungan
garwa tiga. Kanggé Kartini bab punika arupi satunggiling panisthan ingkang
dipunadhepi kanthi tabah. Nyatanipun ingkang garwa mboten patos awon dhumateng
Kartini, lan Kartini dipunparingi kabébasan rélatif. Ingkang garwa mangertos
punapa ingkang dados gegayuhanipun Kartini, lan Kartini dipunparingi kabébasan lan
dipun paringi dhukungan kanggé ngadegaken sekolah wanita ing sisih wétan gapura
kompleks kantor Kabupatèn Rembang, ing satunggiling bangunan ingkang dinten
punika dipunginakaken minangka Gedhung Pramuka.
Putra
pratami lan ugi ingkang pungkasan lair ing tanggal 13 September 1904, lan
sawetawis dinten sasampunipun, Kartini séda ing yuswa 25 taun. Amargi
kagigihanipun Kartini, saged dipunadegaken satunggiling Sekolah Wanita déning
Yayasan Kartini ing Semarang, wonten ing taun 1912, lan salajengipun wonten ing
Surabaya, Yogyakarta, Malang, Madiun, Cirebon lan kitha sanèsipun. Nami sekolah
kasebat inggih punika "Sekolah Kartini". Yayasan Kartini punika
dipunadegaken déning kulawarga Van Deventer, satunggiling tokoh Pulitik Etis.
Présidhèn
Soekarno ngedalaken Kaputusan Presidhèn Republik Indonesia No.108 Taun 1964,
tanggal 2 Mei 1964, ingkang netepaken Kartini minangka Pahlawan Kamardikan
Nasional sakantenan netepaken dinten klairan Kartini, tanggal 21 April, supados
dipunpèngeti saben taun minangka dinten riyaya ingkang salajengipun
dipunwastani pahargyan Dinten Kartini.
KI HAJAR DEWANTARA
Ki Hajar
Dewantara satunggaling panutan pendhidhikan nasional ingkang lair wonten ing
Ngayogyakarta, 2 Mei 1889. Lair saking keluargi bangsawan ngayogyakarta. Panjenenganipun
kagungan asma asli Raden Mas Suwardi Suryaningrat.
Minangka
tiyang ingkang lair saking keluarga bangsawan, Ki Hajar Dewantara kalebet sae
nasibipun, awit saged dherek sekolah wekdal punika. Panjejenganipun namataken
sekolah dasar wonten ELS (Europeesche Lagere School), saha saged nglajengaken
pendhidhikan wonten sekolah kedokteran STOVIA (School tot Opleiding van
Indische Artsen) ananging mboten ngantos tamat, awit panjenenganipun sakit.
Suwardi
rikala tesih enom nyambut damel minangka juru tulis saha wartawan mawarni-warni
serat kabar. Minangka juru tulis, Suwardi dipun kenal awit tulisanipun sanget
tanggap kaliyan perkawis-perkawis sosial, terutami perkawis penjajahan Walanda.
Saklebeting
tahun 1913 pemerintah kolonial Hindia Walanda kagungan kersa ngumpulaken
sumbangan saking warga asli kangge mengeti dinten kamardikan Wulanda saking
Prancis. Kedadosan punika dados kritikan kathah saking para kaum nasionalis,
kalebet Suwardi. Panjenenganipun lajeng damel surat kanthi judul “Als ik een
Naderlander was” (umpami kula tiyang Wulanda) ingkang dipun serat salebeting
serat pawartos De Exprees ingkang dipun pimpin Douwes Dekker.
Akibatipun
saking pawartas punika, Suwardi dipun cepeng, lajeng dipun singkiraken wonten
Bangka. Keputusan pemerintah kolonial menika lajeng angsal protes saking kalih
rencangipun Suwardi inggih punika Douwes Dekker saha Tjipto Mangoenkusuma.
Akhiripun Suwardi saha kekalih rencangipun lajeng dipun kenal Tiga Serangkai.
Tiga Serangkai punika disingkiraken wonten negara Wulanda.
Sak
kunduripun saking pakunjaran, wonten wulan September 1919 Suwardi wekdal punika
sampun yuswa 33 tahun. Suwardi mutusaken badhe ngicali gelar kebangsawanan
saking asmanipun, saha gantos asma dados Ki Hajar Dewantara. Ki Hajar Dewantara
mlebet wonten sekolah anak-anak pribumi. Ingkang mucal inggih menika sedherek
piyambak ingkang gadhah pengalaman ngajar. Tanggal 3 Juli 1922 Ki Hajar
Dewantara lajeng damel pawiyatan luhur Taman Siswa wonten Ngayogyakarta.
Dasar-dasar
ajaranipun Ki Hajar Dewantara ingkang dados panutan wonten ing Taman Siswa
inggih punika:
1. Ing ngarsa sung tuladha (menawi dados
pemimpin maringi tuladha)
2. Ing madya mangun karsa (wonten tengah
damel semangat)
3. Tut wuri handayani (wontwn wingking
maringi dukungan)
Sak sampunipun
kamardikan Indonesia, Ki Hajar Dewantara nate dados Menteri Pendhidhikan,
Pengajaran, saha Kebudayaan Indonesia. Wonten tahun 1957 panjenenganipun angsal
gelar Doctor Honoris Causa saking Universitas Gajah Mada. Kinten-kinten kalih
taun saksampunipun nampi gelar wau, tanggal 28 April 1959 Ki Hajar Dewantara
seda, lajeng dipun sarekaken wonten Ngayogyakarta.
Ki Hajar Dewantara dipuntetapaken
dados pahlawan nasional tanggal 28 November 1959 lumantar serat keputusan
presiden Indonesia nomor 305 tahun. Kangge ngormati jasa-jasa Ki Hajar
Dewantara minangka bapak pendhidhikan nasional, saben tanggal 2 Mei
dipunpengeti minangka dinten pendhidhikan nasional.